Ölüm ve Yas: Ergenlerde ve Yetişkinlerde Yas Süreci
Bir kişinin sevdiği bir insanı kaybetmesi ya da onlardan herhangi bir şekilde ayrılmak zorunda olması oldukça zor ve acı verici bir süreçtir. Her birey bu süreci farklı bir şekilde deneyimler ve tepki verir. Kişilerin bu kayıpların ardından yaşadıkları duygusal, fiziksel, bilişsel ve davranışsal tepkilere ise yas denir. Yas bir rahatsızlık değil, aksine her bireyin deneyimleyebileceği doğal bir süreçtir. Çoğu insanın ortak olarak geçtiği farklı yas evreleri vardır. Bunlar: Hissizlik, inkâr, öfke, çaresizlik ve kabulleniştir.
Hissizlik: Kayıp ve yas sürecinde kişi ilk olarak hissizleşme evresini deneyimler. Kayıp haberini yeni alan kişi tepki gösteremez ve hissizleşir.
İnkâr: Biraz zaman geçtikten sonra birey, kaybettiği kişinin ölümünü kabul etmez ve inkâr etmeye başlar. Kaybettiği kişi hala hayattaymış gibi davranmaya devam edebilir.
Öfke: Kaybettikleri kişiler için ellerinden bir şey gelmediğini fark eden birey, öfkeye kapılmaya başlar. Kaybettiği kişinin ardından ‘’Beni nasıl bıraktın? Bunu bana nasıl yaparsın?’’ gibi söylemlerde bulunabilir.
Çaresizlik: Öfkesi dinmeye başlayan birey, kaybettiği kişinin ardından yapabileceği bir şey olmadığı için çaresiz hissetmeye başlar.
Kabulleniş: Yasın son evresinde, bireyler yaşadıkları kaybın farkına varıp bununla yaşamlarına devam etmeyi öğrenirler.
Her kişide yas süreci farklı seyrettiği gibi, farklı yaş gruplarında da farklılıklar söz konusudur. Öte yandan, ergen ve yetişkinlerde görülen yas tepkileri birbirine benzer. Fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışlar bazı belirtiler gösterirler. Bu yas belirtilerinden bazıları, aşağıda sıralanmıştır:
- Nefes almakta zorlanma ve yorgunluk hissi
- İştah azalması veya artması
- Mutsuzluk, üzüntü, çaresizlik, suçluluk ve umutsuzluk hisleri
- Dikkat dağınıklığı ve unutkanlık
- Çevresindekilerden soyutlanma
Yukarıdaki belirtiler, özellikle 15-17 yaş arasındaki ergenlerde ve yetişkinlerde görülen belirtilerdir. İlk 6 aya kadar normal karşılanan yas süreci, 6 ay sonrasında da devam etmesi durumunda patolojik olarak değerlendirilir. Böyle bir durumda kişi, bir terapistten profesyonel destek almalıdır.
Etiketler: ölüm, yas, depresyon, çaresizlik, ergen psikolojisi,
